Nền kinh tế từng bước được cải thiện, GDP tăng trưởng khá

Kinh tế vĩ mô ổn định, chuyển biến tích cực

Theo Bộ KH&ĐT, tăng trưởng kinh tế 3 năm qua từng bước đã được cải thiện, đạt mức tăng khá. Tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm 2016 đạt 6,21%, năm 2017 tăng lên 6,81% (vượt mục tiêu Quốc hội đề ra) và ước tính năm 2018 đạt 6,7%.

Đóng góp vào kết quả tăng trưởng GDP 2016-2018 là tăng trưởng của khu vực công nghiệp và xây dựng đạt 7,72%, dịch vụ đạt 7,26%; khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chỉ đạt 2,52%. Theo dự kiến của Bộ KH&ĐT, tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2019-2020 đạt 6,9%, trong đó, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 3,5%; công nghiệp và xây dựng đạt 7,89%; dịch vụ đạt 7,39%. Tính chung cả giai đoạn 2016-2020, dự kiến tăng trưởng GDP bình quân đạt 6,71%, trong đó, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 2,91%; công nghiệp và xây dựng đạt 7,79%; dịch vụ đạt 7,31%.

Song song với đà tăng trưởng GDP được duy trì, quy mô nền kinh tế ngày càng được mở rộng. Theo giá hiện hành, GDP năm 2016 đạt 4,5 triệu tỷ đồng (tương đương 205,3 tỷ USD); năm 2017 đạt 5 triệu tỷ đồng (223,7 tỷ USD); ước tính năm 2018 đạt trên 5,55 triệu tỷ đồng (khoảng 240,5 tỷ USD), gấp 1,33 lần quy mô GDP năm 2015, tuy nhiên vẫn thấp hơn nhiều so với quy mô dự kiến đạt 6,03 - 6,17 triệu tỷ đồng năm 2018 trong kế hoạch đề ra.

GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành cũng liên tục tăng, từ 2.109 USD/người năm 2015 lên 2.215 USD/người năm 2016 (tăng 106 USD). Năm 2017, GDP bình quân đầu người đạt 2.389 USD/người (tăng 174 USD so với năm trước) và ước tính đạt 2.540 USD/người năm 2018 (tăng 151 USD so với năm 2017). Tuy GDP bình quân đầu người năm 2018 ước tăng gấp 1,21 lần năm 2015 nhưng vẫn thấp xa so với mục tiêu đạt 3.200 - 3.500 USD vào năm 2020.

Đánh giá về chất lượng tăng trưởng kinh tế, lãnh đạo Bộ KH&ĐT nhấn mạnh: Tăng trưởng kinh tế đã và đang dần dịch chuyển sang chiều sâu. Điều này thể hiện rõ ở mức đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) trong tăng trưởng của nền kinh tế ngày một lớn. Tính chung cả giai đoạn 2011-2015, đóng góp của TFP vào tăng trưởng GDP là 33,58%; đóng góp của vốn là 51,2%; đóng góp của lao động là 15,22%. Trong 3 năm đầu của giai đoạn 2016-2020, đóng góp của TFP vào tăng trưởng GDP tăng lên đáng kể, đạt 42,18% - tăng khoảng 8,6% so với giai đoạn 2011-2015.

Cơ cấu kinh tế cũng tiếp tục chuyển dịch theo xu hướng giảm tỷ trọng ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản, tăng tỷ trọng ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ. Tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản trong GDP đã giảm từ 17% năm 2015 xuống 15,34% năm 2017 và ước tính năm 2018 còn 14,44%. Khu vực công nghiệp và xây dựng tăng từ 33,25% năm 2015 lên 33,4% năm 2017 và ước tính đạt 34% năm 2018.

Khu vực dịch vụ tăng từ 39,73% năm 2015 lên 41,26% năm 2017 và ước tính đạt 41,61% năm 2018. Thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm giảm từ 10,02% năm 2015 xuống 10% năm 2017 và còn 9,95% năm 2018. Nếu tính cả thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm (theo giá sản xuất), tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản trong GDP giảm từ 17,4% năm 2015 xuống còn 15,7% năm 2017; các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ tăng từ 82,6% lên 84,3% (trong đó, khu vực công nghiệp từ 38% lên 38,1%; khu vực dịch vụ từ 44,6% lên 46,2%), tiến sát mục tiêu đến năm 2020, tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ chiếm khoảng 85% GDP.

Chuyển đổi mô hình tăng trưởngvẫn là thách thức lớn

Chuyển đổi cơ cấu kinh tế không chỉ diễn ra ở các ngành kinh tế mà những năm gần đây, xu hướng chuyển đổi trong nội bộ ngành cũng diễn ra tích cực. Trong sản xuất nông nghiệp, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ loại cây có giá trị thấp sang loại cây có giá trị cao hoặc nuôi trồng thủy sản mang lại hiệu quả rõ rệt. Cơ cấu sản xuất được điều chỉnh theo hướng phát huy lợi thế của mỗi địa phương và cả nước, gắn với nhu cầu thị trường. Một số nông sản lớn, chủ lực đã khẳng định được vị thế và khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới, bảo đảm đứng vững khi hội nhập quốc tế.

Lĩnh vực công nghiệp chuyển dịch theo hướng phát triển các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao và giá trị xuất khẩu lớn, tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo tăng dần qua các năm. Tỷ trọng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP tăng từ 13,69% năm 2015 lên 14,27% năm 2016; 15,33% năm 2017 và ước tính đạt 16,21% trong 6 tháng đầu năm 2018.

Khu vực dịch vụ được cơ cấu lại theo hướng nâng cao chất lượng dịch vụ, tập trung đầu tư cơ sở vật chất và phát triển đa dạng các sản phẩm, nhất là sản phẩm có năng lực cạnh tranh. Đặc biệt, ngành du lịch bước đầu có chuyển biến tích cực, lượng khách quốc tế đến Việt Nam đạt mức kỷ lục trong năm 2017 (gần 13 triệu lượt khách), ước tính cả năm 2018 đón khoảng 16 triệu lượt khách.

Tuy nhiên, đồng quan điểm với nhiều chuyên gia kinh tế, Bộ KH&ĐT cũng cho rằng, mô hình tăng trưởng vẫn chưa có thay đổi rõ nét. Năng suất lao động tăng chủ yếu do tăng cường độ vốn. Tốc độ gia tăng thâm dụng vốn (được đo bằng số vốn bình quân/lao động) tăng từ 5,9% năm 2016 lên 6,3% năm 2017, nâng mức đóng góp của vốn vào tăng năng suất lần lượt lên 58,9% và 55,8%.

Bên cạnh đó, quá trình cơ cấu lại các ngành kinh tế vẫn còn nhiều hạn chế. Công nghiệp chế biến, chế tạo vẫn chủ yếu đang hoạt động ở phân khúc thấp trong chuỗi giá trị, tỷ lệ nhập khẩu lớn về nguyên, nhiên liệu, trình độ công nghệ sản xuất vẫn thấp so với thế giới, tỷ lệ nội địa hóa còn ở mức thấp. Sản xuất nông nghiệp vẫn còn manh mún, kinh tế hộ nhỏ lẻ, thị trường tiêu thụ nông sản thiếu ổn định, chất lượng và khả năng cạnh tranh một số mặt hàng còn thấp. Ngành dịch vụ có tốc độ tăng trưởng chưa bền vững, ngành du lịch vẫn chưa thể hiện được vai trò chủ đạo trong phát triển, hệ thống phân phối còn nhiều bất cập, chi phí logistics gần gấp đôi so với các nền kinh tế và cao hơn mức bình quân toàn cầu.

Để đạt được mục tiêu đề ra đối với các mục tiêu, chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020, Bộ KH&ĐT xác định, từ nay đến năm 2020, cả nước cần tập trung vào các nhóm giải pháp: ổn định kinh tế vĩ mô, tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế; đẩy mạnh thực hiện 3 đột phá chiến lược, trong đó đẩy nhanh tiến độ và sớm hoàn thành những công trình kết cấu hạ tầng quan trọng, hiện đại tạo động lực tăng trưởng, tăng cường tiềm lực khoa học, công nghệ, xây dựng và kết nối hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia gắn với yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.
         

Việt Nam bước vào thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020 trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đã phục hồi từ cuối năm 2016 nhưng vẫn còn đối diện với nhiều khó khăn, thách thức và diễn biến phức tạp. Do đó, tình hình chính trị và kinh tế vĩ mô ổn định tiếp tục là thế mạnh của nền kinh tế Việt Nam. Với những đổi mới, cải cách mạnh mẽ và sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ngay từ đầu thời kỳ kế hoạch 5 năm, kinh tế trong nước đã dần hồi phục với mức tăng trưởng khá, cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực, tăng trưởng xuất khẩu và thu hút FDI đã đạt mức kỷ lục so với các năm trước, hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả hơn, nhiều tác động cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh tạo thuận lợi cho DN...