Kinh nghiệm và giải pháp kiểm toán đất đai, tài nguyên, khoáng sản

                

Ban chủ trì Tọa đàm

Tham dự Tọa đàm có gần 120 đại biểu đến từ các KTNN chuyên ngành và KTNN khu vực; đại diện lãnh đạo các Vụ tham mưu.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, GS,TS. Đoàn Xuân Tiên - Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, đất đai, tài nguyên khoáng sản là nguồn lực vô cùng quý giá của quốc gia, nếu khai thác, quản lý và sử dụng nguồn lực này hiệu quả sẽ góp phần quan trọng cho sự phát triển mạnh mẽ và bền vững của đất nước. Thời gian qua, việc phát huy và sử dụng nguồn lực đất đai, tài nguyên khoáng sản và bảo vệ môi trường đã góp phần quan trọng làm tăng trưởng nhanh về kinh tế, góp phần tăng thu ngân sách, giảm bội chi NSNN, đóng góp vào sự phát triển đất nước.
                

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Đoàn Xuân Tiên phát biểu tại Tọa đàm

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý, khai thác đất đai, tài nguyên, khoáng sản và bảo vệ môi trường vẫn tồn tại, hạn chế ảnh hưởng đến phát triển xã hội, lãng phí, thất thoát nguồn lực đất nước, gây bức xúc xã hội.

Trong những năm qua, KTNN đã và đang triển khai thực hiện nhiều cuộc kiểm toán chuyên đề về đất đai, tài nguyên khoáng sản. Trên cơ sở các phát hiện kiểm toán, KTNN đã có nhiều kiến nghị về xử lý tài chính, thu nộp ngân sách, kiến nghị chấn chỉnh công tác quản lý, sửa đổi cơ chế, chính sách liên quan đến quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên khoáng sản để đảm bảo sử dụng các nguồn lực này một cách hiệu quả nhất trên phạm vi toàn quốc.

Bên cạnh đó Ngành cũng đã tổ chức nhiều hội thảo khoa học về lĩnh vực đất đai, tài nguyên, khoáng sản với sự tham gia của nhiều Bộ, Ngành, các cơ quan Trung ương và địa phương, các trường đại học, học viện, các tập đoàn kinh tế, các chuyên gia để phân tích, đánh giá, trao đổi quan điểm và lãm rõ bức tranh, nhận diện hạn chế trong công tác quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên; đặc biệt là chỉ ra những bất cập về chính sách trong việc quản lý, khai thác đất đai, tài nguyên và vai trò của KTNN.

Để đáp ứng ngày càng cao hơn các đối tượng sử dụng thông tin kiểm toán, công tác tổ chức kiểm toán quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên khoáng sản vẫn cần được cải tiến và tiếp tục đổi mới để hiệu quả ngày càng cao hơn.

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước nêu rõ: Tọa đàm được tổ chức nhằm phân tích, trao đổi, làm rõ thực trạng, những thuận lợi và khó khăn trong quá trình tổ chức các cuộc kiểm toán thuộc lĩnh vực đất đai, tài nguyên khoáng sản; là dịp để các đơn vị trao đổi kinh nghiệm kiểm toán từ đó đưa ra hệ thống giải pháp phù hợp, nhằm nâng cao chất lượng các cuộc kiểm toán về quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.

Tại Tọa đàm, với 6 bài tham luận và nhiều ý kiến trao đổi, thảo luận trực tiếp, các đại biểu tập trung thảo luận về kinh nghiệm tổ chức kiểm toán và các vấn đề chuyên môn trong kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài nguyên khoáng sản và các giải pháp tổ chức triển khai thực hiện các cuộc kiểm toán một cách hiệu quả.

Các ý kiến cũng làm rõ những phát hiện kiểm toán nổi bật trong quản lý, sử dụng tài nguyên khoáng sản, những rủi ro, lỗ hổng trong quá trình quản lý về cơ chế cũng như việc chấp hành các quy định về quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên khoáng sản.
                

Quang cảnh Tọa đàm

Theo đó, trong quản lý, sử dụng tài nguyên khoáng sản còn có tình trạng Luật đã ban hành nhưng chậm ban hành văn bản hướng dẫn thi hành dẫn đến nhiều bất cập, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Công tác quản lý khai thác khoáng sản tại một số địa phương còn chưa chặt chẽ, việc cấp giấy phép thăm dò khoáng sản sai quy định; một số DN đã được cấp phép nhưng chưa được ký hợp đồng thuê đất.

Cơ quan quản lý tại địa phương chưa kịp thời kiểm tra, xử lý hoặc hiệu quả thanh, kiểm tra chưa cao dẫn đến tình trạng khai thác vượt công suất, khai thác khi giấy phép đã hết hạn, vượt ranh giới cấp phép và vượt trữ lượng cấp phép; còn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép; việc xác định tiền cấp quyền khai thác khoáng sản còn chưa kịp thời, chưa đúng quy định. Một số DN khai thác khoáng sản lập bảng kê khối lượng khai thác chưa đầy đủ, cùng với công tác kiểm tra giám sát của cơ quan Thuế và cơ quan Tài nguyên đối với sản lượng khai thác tại các mỏ còn chưa chặt chẽ, thường xuyên dẫn đến kê khai chưa đầy đủ nghĩa vụ gây thất thu cho NSNN…

Qua kiểm toán, KTNN cũng phát hiện ra nhiều bất cập, hạn chế trong công tác quản lý, khai thác khoáng sản, đất đai, như: tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, không thống nhất, không đồng bộ giữa các văn bản pháp luật; quản lý chưa chặt chẽ, chưa sử dụng, hoặc sử dụng không hiệu quả, không đúng mục đích, bị lấn chiếm, tranh chấp, chưa có đầy đủ hồ sơ pháp lý; chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với NSNN. Cùng với đó là những bất cập, tồn tại trong công tác quy hoạch, giao đất không thực hiện đấu thầu hoặc đấu giá quyền sử dụng đất mà áp dụng ngay hình thức chỉ định thầu làm thất thoát NSNN; các phương pháp xác định giá đất hiện nay còn nhiều bất cập, không rõ ràng, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Một số chủ đầu tư dự án tại các địa phương được kiểm toán chưa tuân thủ các quy định về quản lý dự án đầu tư xây dựng; chưa tuân thủ quy hoạch xây dựng, triển khai trước khi được cấp phép hoặc vi phạm về giấy phép xây dựng; tiến độ triển khai, thực hiện nhiều dự án còn chậm...
                

Đại biểu tham gia ý kiến tại Tọa đàm

Đề cập đến vấn đề áp dụng công nghệ tiên tiến trong công tác kiểm toán tài nguyên khoáng sản, những thuận lợi và khó khăn trong quá trình áp dụng, nhiều ý kiến tại Tọa đàm nhấn mạnh, việc áp dụng công nghệ 4.0, công nghệ viễn thám vào kiểm toán khai thác khoáng sản thời gian qua là một vấn đề mới nhưng đã mang lại thành công lớn. Thành công bước đầu này đã khẳng định khả năng ứng dụng rộng rãi công nghệ viễn thám trong kiểm toán hoạt động khai thác khoáng sản là hoàn toàn khả thi.

Tại Tọa đàm, các ý kiến cũng đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác tổ chức kiểm toán lĩnh vực đất đai, tài nguyên khoáng sản đạt được mục tiêu, nội dung kiểm toán. Trong đó tập trung vào các giải pháp như: chú trọng công tác khảo sát, thu thập thông tin; tăng cường tiếp cận hiện trường; chú trọng kiểm toán tổng hợp kết hợp với kiểm toán chi tiết nhằm thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ; nắm vững các văn bản pháp luật liên quan để đưa ra những kiến nghị kiểm toán xác đáng; nghiên cứu, ứng dụng những phương pháp mới trong thực hiện kiểm toán…

Phát biểu kết thúc Tọa đàm, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Đoàn Xuân Tiên nêu rõ, Tọa đàm đã thành công tốt đẹp, hoàn thành chương trình đề ra. Đánh giá cao các ý kiến tham luận, góp ý tại Tọa đàm, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước yêu cầu đơn vị chủ trì tổng hợp các bài tham luận và các ý kiến trao đổi trực tiếp tại Tọa đàm để làm tài liệu phổ biến trong toàn ngành.