Nợ xấu giảm nhưng vẫntiềm ẩn rủi ro
Theo báo cáo của NHNN, thời gian qua, NHNN đã chỉ đạo các TCTD tích cực nâng cao chất lượng tài sản, kiểm soát chất lượng tín dụng, hạn chế phát sinh nợ xấu mới; tự xử lý nợ xấu bằng nhiều biện pháp. Đồng thời, các TCTD tích cực thực hiện các biện pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro và chất lượng công tác thẩm định tín dụng; triển khai các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát nợ xấu và xử lý nợ xấu. Nhờ đó, nợ xấu nội bảng của hệ thống các TCTD tiếp tục được xử lý, kiểm soát và duy trì ở mức dưới 3%.
Tính từ năm 2012 đến cuối tháng 8/2019, toàn hệ thống các TCTD đã xử lý được 968.890 tỷ đồng nợ xấu, trong đó, nợ xấu do các TCTD tự xử lý là 629.200 tỷ đồng (chiếm 64,94% tổng nợ xấu xử lý), còn lại là bán nợ (bao gồm bán nợ cho Công ty Quản lý tài sản - VAMC và tổ chức, cá nhân khác) chiếm 35,06%. Tỷ lệ nợ xấu nội bảng đến cuối tháng 8/2019 là 1,98%. Tỷ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu của hệ thống TCTD tính đến tháng 8/2019 ở mức 4,84%, giảm mạnh so với mức 10,08% cuối năm 2016, mức 7,36% cuối năm 2017 và mức 5,85% cuối năm 2018. Việc xử lý nợ xấu được xác định theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 (Nghị quyết 42) cũng đạt kết quả tích cực với lũy kế từ ngày 15/8/2017 đến cuối tháng 8/2019, toàn hệ thống TCTD đã xử lý được 236.800 tỷ đồng nợ xấu.
Tuy nhiên, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng nhận định, nợ xấu đã xử lý được một bước quan trọng nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với an toàn, hiệu quả hoạt động của các TCTD. Cùng với các khoản nợ xấu cũ, hiện nay, nhiều dự án BOT, BT giao thông đã hoàn thành, đi vào khai thác có doanh thu không đạt như phương án tài chính ban đầu, với dư nợ khoảng 53.000 tỷ đồng có nguy cơ phải cơ cấu nợ, phát sinh nợ xấu cho các ngân hàng thương mại.
“Tắc” trong xử lý tài sảnbảo đảm
Theo NHNN, nợ xấu hiện đang tập trung chủ yếu ở các TCTD yếu kém, tuy nhiên, để xử lý dứt điểm nợ xấu còn gặp nhiều khó khăn do thu hồi tài sản không sinh lời của các TCTD này đòi hỏi phải có cơ chế phân bổ tổn thất, giảm nhẹ gánh nặng tài chính bằng chính sách tài chính phù hợp để TCTD hấp thụ dần tổn thất, vượt qua khó khăn. Bên cạnh đó, việc xử lý, thu hồi nợ và tài sản bảo đảm (TSBĐ) của các ngân hàng mua bắt buộc gặp khó khăn do phần lớn TSBĐ cho các khoản nợ đều đang bị kê biên, liên quan đến các vụ án, hồ sơ pháp lý chưa hoàn chỉnh.
Liên quan đến việc áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết tranh chấp về nghĩa vụ giao TSBĐ và xử lý TSBĐ, NHNN cho biết, Hội đồng Thẩm phán đã ban hành Nghị quyết số 03/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết tranh chấp về nghĩa vụ giao TSBĐ, tranh chấp về quyền xử lý TSBĐ của khoản nợ xấu... Tuy nhiên, hiện nay, số lượng các vụ việc xử lý nợ xấu thông qua thủ tục rút gọn tại Tòa án còn hạn chế. Nếu không có hướng dẫn cụ thể thì biện pháp áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn có thể không phát huy được hiệu quả.
Cùng với đó, hiện chưa có văn bản quy phạm pháp luật giải thích cụ thể về việc “ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án và thi hành án” theo quy định tại Điều 14 Nghị quyết 42. Do đó, việc hoàn trả vật chứng trong vụ án hình sự là TSBĐ của khoản nợ xấu phụ thuộc nhiều vào quan điểm của cơ quan tiến hành tố tụng. Cơ chế tiếp cận thông tin về tình trạng TSĐB cũng gặp khó khăn do Tòa án, Cơ quan thi hành án dân sự không có hệ thống dữ liệu cho phép các TCTD trích xuất, tra cứu thông tin tài sản có liên quan đến vụ việc đang được thụ lý giải quyết. Đồng thời, chưa có hướng dẫn về cơ chế xác định sớm hữu hiệu trong quá trình thẩm định, để xác định tài sản nào đang tranh chấp, tài sản nào đang phải áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, dẫn đến cách hiểu khác nhau về tài sản tranh chấp giữa các cơ quan tố tụng, gây khó khăn khi áp dụng các biện pháp xử lý tài sản theo Nghị quyết 42.
Để tháo gỡ những khó khăn trên, NHNN kiến nghị Quốc hội yêu cầu Tòa án nhân dân tối cao sớm có văn bản yêu cầu Toà án địa phương ưu tiên áp dụng các thủ tục rút gọn khi giải quyết các vụ án liên quan đến xử lý nợ xấu. Đồng thời, Tòa án nhân dân tối cao xem xét, phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp sớm có văn bản chỉ đạo về việc hoàn trả các TSBĐ là vật chứng của vụ án hình sự sau khi đã hoàn tất các thủ tục xác minh chứng cứ quy định tại Nghị quyết 42; phối hợp với Cơ quan thi hành án dân sự sớm xây dựng hệ thống dữ liệu liên quan đến các vụ việc đang được thụ lý giải quyết và cho phép các TCTD được tra cứu, trích xuất các thông tin liên quan từ hệ thống dữ liệu này.
NHNN cũng đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành liên quan phối hợp chặt chẽ và tham gia hỗ trợ tích cực với ngành ngân hàng nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách liên quan đến BOT để tránh phát sinh rủi ro, đảm bảo hiệu quả trong cho vay đối với các dự án này.
N.HỒNG
