Quản lý, sử dụng kinh phí cho khoa học và công nghệ: Đầu tư dàn trải, không đúng mục đích

(BKTO) - NSNN dành cho hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) còn hạn hẹp nhưng việc phân bổ lại dàn trải; thiếu trọng tâm, trọng điểm; sử dụng không đúng mục đích, dẫn đến hiệu quả đầu tư chưa cao. Đây là hạn chế được KTNN chỉ ra trong Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán Chuyên đề về công tác quản lý và sử dụng kinh phí NSNN đầu tư cho hoạt động KH&CN năm 2014.




Việc phân bổ kinh phí đầu tư KH&CN tại các địa phương còn dàn trải Ảnh: TS

Kinh phí ít nhưng phân bổcòn dàn trải

Luật KH&CN quy định: “Nhà nước bảo đảm chi cho KH&CN từ 2% trở lên trong tổng chi NSNN hằng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển của sự nghiệp KH&CN”. Tuy nhiên, kết quả kiểm toán của KTNN cho thấy giai đoạn 2011-2015, dự toán chi KH&CN chỉ đạt 1,46% so với tổng chi NSNN, riêng năm 2014 chỉ bằng 1,36% tổng chi NSNN.

Điều đáng nói là mặc dù kinh phí dành cho KH&CN hạn hẹp nhưng phân bổ lại dàn trải, theo phương thức rải khắp các Bộ, ngành, địa phương. Báo cáo kiểm toán của KTNN cho biết: Năm 2014, Bộ Kế hoạch và Đầu tư giao kế hoạch vốn chi đầu tư phát triển KH&CN cho 63 tỉnh, thành phố với số tiền là 3.050 tỷ đồng, theo tỷ lệ bình quân bằng 3,5% đầu tư cân đối ngân sách địa phương (NSĐP), không căn cứ vào nhu cầu thực tiễn của từng địa phương. Điều này dẫn tới nhiều địa phương phân bổ, giao dự toán thấp hơn kế hoạch T.Ư giao.

Trao đổi với phóng viên Báo Kiểm toán, ông Nguyễn Văn Tân - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành III, nhấn mạnh thêm: Việc phân bổ kinh phí đầu tư cho KH&CN tại các địa phương còn dàn trải, chưa có trọng tâm, trọng điểm và không tính đến khả năng hấp thụ kinh phí và nguồn nhân lực thực hiện nhiệm vụ. Không ít trường hợp sau khi được phân bổ kinh phí, địa phương lại ký hợp đồng thuê các tổ chức KH&CN của T.Ư thực hiện. Vậy là, kinh phí phân bổ cho địa phương lại chảy ngược về cơ quan T.Ư.

Sử dụng ngân sáchkhông đúng mục đích

Bên cạnh thực trạng phân bổ dàn trải, việc sử dụng NSNN dành cho KH&CN còn không đúng mục đích. Cụ thể, trong lĩnh vực chi đầu tư xây dựng cơ bản, 7 địa phương phân bổ kinh phí cho các lĩnh vực, dự án, đề án không thuộc nhiệm vụ chi đầu tư phát triển KH&CN với tổng số tiền 110,7 tỷ đồng; 8 địa phương giao vốn cho các dự án ngoài danh mục; 1 địa phương đã sử dụng 9 tỷ đồng nguồn vốn dành cho lĩnh vực KH&CN để đầu tư cho lĩnh vực khác. Thậm chí, một số địa phương đã sử dụng kinh phí sự nghiệp KH&CN để chi cho hoạt động thường xuyên tại Trung tâm Tin học và Thông tin KHCN; chi nhiệm vụ tại Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh; mua sắm tài sản đầu tư lắp đặt hệ thống phần mềm; bổ sung kinh phí cho dự án không thuộc nhiệm vụ KH&CN do NSNN cấp kinh phí.

Không dừng lại ở đó, trong việc sử dụng ngân sách dành cho KH&CN còn lộ diện những nghịch lý. Minh chứng là, có những nhiệm vụ trọng yếu nhưng lại chưa được ưu tiên đầu tư; trong khi đó, có những nhiệm vụ chỉ mang tính chất thường xuyên, hàng năm thì lại “lấn sân” sang kinh phí khoa học. Chưa kể, một số đề tài được phê duyệt vào danh mục nhiệm vụ cấp thiết, đột xuất nhưng nội dung nghiên cứu không có tính chất này; phê duyệt chủ nhiệm, đơn vị chủ trì đề tài cho cá nhân, tổ chức chưa đủ điều kiện theo quy định; hồ sơ chưa đáp ứng được yêu cầu hoặc sai quy định nhưng vẫn được phê duyệt, xét chọn. Việc các Bộ, ngành, địa phương, đơn vị chủ yếu thực hiện hình thức xét chọn, giao trực tiếp cho tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ KH&CN, chưa tăng cường các biện pháp để mở rộng hình thức tuyển chọn dẫn đến hiệu quả đầu tư cho KH&CN còn thấp.

Thực trạng trên xuất phát từ thực tế NSĐP còn hạn hẹp. Mặt khác, một số địa phương quan niệm đầu tư cho KH&CN không mang lại lợi ích trực tiếp, tức thời nên chưa chú trọng đầu tư. Hơn nữa, cơ quan T.Ư cũng như các Bộ, ngành, địa phương chưa thực hiện tốt khâu kiểm tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý những bất cập trong quản lý, sử dụng NSNN đầu tư cho KH&CN - ông Nguyễn Văn Tân nhận định.

Chấn chỉnh việc quản lý,sử dụng kinh phí đầu tưcho KH&CN

Qua kết quả kiểm toán Chuyên đề quản lý, sử dụng nguồn kinh phí NSNN đầu tư cho KH&CN năm 2014 tại 31 tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư và 9 Bộ, cơ quan T.Ư có liên quan, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính trên 125 tỷ đồng, đồng thời đưa ra nhiều kiến nghị cụ thể đối với từng cấp.

Trao đổi về các kiến nghị này, ông Nguyễn Văn Tân nêu rõ, trước hết, các Bộ, ngành, địa phương phải lưu ý phân bổ kinh phí gắn với mục tiêu phát triển KH&CN và nhiệm vụ KH&CN hàng năm, phân bổ có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với khả năng của các cơ sở khoa học. Kính phí cần tập trung cho các nhiệm vụ cấp thiết, cho các cơ sở KH&CN đầu ngành của T.Ư, không phân bổ dàn trải. Chẳng hạn, không nên áp đặt một tỷ lệ đầu tư cho KH&CN với tất cả các địa phương mà tùy theo khả năng, nhu cầu của từng địa phương để đưa ra phương án hợp lý, tránh tình trạng giao kinh phí cho địa phương nhưng địa phương lại không có đủ tiềm lực thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học.

Mặt khác, phải chấn chỉnh việc xác định nhiệm vụ KH&CN của từng cấp (từ cấp quốc gia đến cấp Bộ, ngành, cấp tỉnh và cấp cơ sở) phù hợp với nhu cầu thực tế, nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; tuân thủ nghiêm hình thức đặt hàng trong thực hiện nhiệm vụ KH&CN. Bộ KH&CN phải phát huy tốt vai trò của cơ quan tham mưu trong việc xây dựng và phê duyệt phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ KH&CN 5 năm và hằng năm, xác định nhiệm vụ KH&CN theo trật tự ưu tiên để thực hiện theo khả năng nguồn kinh phí.

Bên cạnh đó, Bộ KH&CN cần hướng dẫn xây dựng và tổ chức thực hiện nhiệm vụ KH&CN sử dụng NSNN các cấp, từng bước mở rộng hình thức tuyển chọn tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ KH&CN, thu hẹp hình thức xét chọn, gắn với đề cao tính tự chủ của các tổ chức, cơ sở KH&CN để tăng tính cạnh tranh, minh bạch và nâng cao hiệu quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN.

NGỌC MAI
Cùng chuyên mục
  • Kiểm toán dự án BOT:  Kiến nghị giảm thời gian thu phí  hơn 3 năm
    7 năm trước Hoạt động của Ngành
    (BKTO) - Năm 2014, KTNN khu vực III đã kiểm toán công tác quản lý thu phí hoàn vốn dự án Tuyến tránh Quốc lộ 1A đoạn qua thị xã Tam Kỳ và đường ĐT 618 huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam (Dự án) từ ngày 03/11/2014 đến ngày 09/11/2014. Đây là Dự án thí điểm đầu tư theo hình thức hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) đầu tiên tại tỉnh Quảng Nam. Qua kiểm toán, KTNN đã kiến nghị dừng thu phí kịp thời, giảm thời gian thu phí hơn 3 năm.
  • Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước 1560: Căn cứ pháp lý quan trọng đối với cuộc kiểm toán Báo cáo tài chính
    7 năm trước Hoạt động của Ngành
    (BKTO) - Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước (CMKTNN) 1560 - Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán, nằm trong số 39 CMKTNN được ban hành ngày 15/7 theo Quyết định số 02/2016/QĐ-KTNN của KTNN và có hiệu lực kể từ ngày 15/9 tới. Nội dung CMKTNN 1560 nói riêng và hệ thống CMKTNN nói chung là căn cứ pháp lý quan trọng để các Kiểm toán viên (KTV) nhà nước thực hiện tốt các cuộc kiểm toán Báo cáo tài chính (BCTC).
  • Kiểm toán các tập đoàn, tổng công ty, công ty nhà nước: DNNN cần khắc phục  nhiều hạn chế, bất cập
    7 năm trước Hoạt động của Ngành
    (BKTO) - Từ kết quả kiểm toán năm 2015 về niên độ tài chính 2014 của 234 DN thuộc 38 tập đoàn, tổng công ty, công ty cho thấy, các DNNN cần phải nỗ lực để vượt qua khó khăn, đồng thời khắc phục, chấn chỉnh nhiều tồn tại, hạn chế để hướng tới mục tiêu sản xuất, kinh doanh hiệu quả, góp phần vào việc phát huy vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế.
  • ASOSAI góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập và hợp tác quốc tế của Kiểm toán Nhà nước
    7 năm trước Hoạt động của Ngành
    (BKTO) - Là một ngành còn tương đối trẻ trong tổ chức nhà nước Việt Nam, với phương châm tiếp thu và học hỏi kinh nghiệm quốc tế để tăng cường năng lực nhằm rút ngắn khoảng cách phát triển, kể từ khi thành lập tới nay, KTNN Việt Nam không ngừng mở rộng quan hệ hợp tác với cộng đồng quốc tế. Từ năm 1997, KTNN trở thành thành viên chính thức của Tổ chức các Cơ quan Kiểm toán tối cao khu vực châu Á (ASOSAI). Kể từ đó, việc tiếp cận các kinh nghiệm kiểm toán quốc tế tiên tiến và thông lệ tốt của ASOSAI đã góp phần không nhỏ vào quá trình phát triển chung của KTNN, hoàn thiện, tăng cường và nâng cao năng lực thể chế của KTNN theo từng giai đoạn.
  • KTNN chỉ rõ nhiều tồn tại trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công
    7 năm trước Hoạt động của Ngành
    (BKTO) - Ngày 26/8, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Cao Tấn Khổng đã chủ trì buổi họp báo công bố Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2015 về niên độ tài chính - ngân sách 2014 và kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán năm 2014 của KTNN. Đồng chủ trì buổi họp báo có ông Bùi Đặng Dũng - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, ông Dương Quốc Anh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, ông Đào Văn Dũng - Vụ trưởng Vụ Tổng hợp KTNN. Đông đảo các phóng viên của gần 100 cơ quan thông tấn báo chí Trung ương, địa phương và lãnh đạo các đơn vị trực thuộc KTNN đã đến tham dự.
Quản lý, sử dụng kinh phí cho khoa học và công nghệ: Đầu tư dàn trải, không đúng mục đích