Kiểm toán dự án BOT: Kiến nghị giảm thời gian thu phí hơn 3 năm

Dự án Tuyến tránh Quốc lộ 1A đoạn qua thị xã Tam kỳ và đường ĐT 618, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam được đầu tư trên cơ sở Hợp đồng số 02/UB-HĐ ngày 12/7/2001 và Hợp đồng số 03/UB-HĐ ngày 11/9/2001 giữa UBND tỉnh Quảng Nam và Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 5 (TCT 5). Trong quá trình thực hiện kiểm toán, KTNN phát hiện một loạt các sai sót, cụ thể: (i) Dự án được đầu tư theo hình thức vay vốn đầu tư dự án mới, không phù hợp với ý kiến của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 3170/KTN ngày 25/6/1997 (về việc vay vốn đầu tư sửa chữa đường bộ và thu phí hoàn vốn vay) là vay vốn đầu tư trung tu quốc lộ và thu phí hoàn vốn vay; (ii) Dự án hoàn thành đưa vào khai thác từ tháng 3/2004, nhưng đến ngày 11/01/2013 UBND tỉnh Quảng Nam mới có Quyết định số 90/QĐ-UBND về việc phê duyệt quyết toán các dự án hoàn thành với tổng giá trị quyết toán là 253,6 tỷ đồng (số tròn), kiểm toán xác định 249,3 tỷ đồng, giảm trên 4,2 tỷ đồng (do giảm chi phí lãi vay được vốn hóa không đúng quy định).

Qua kiểm toán quá trình thực hiện thu phí, hoàn vốn, KTNN cũng đã phát hiện một loạt sai sót: (i) Trạm thu phí Tam Kỳ được đặt tại Km 997+500 - 997+800 Quốc lộ 1A, không thuộc phạm vi Dự án, nằm ngoài đoạn đường tránh đã đầu tư. Do đó, trạm thu phí đã thu cả các phương tiện giao thông không đi qua đoạn đường nằm trong phạm vi Dự án đầu tư; (ii) Dự án được TCT 5 thực hiện thu phí hoàn vốn từ tháng 3/2004, nhưng từ tháng 9/2004, TCT 5 đã chuyển nhượng quyền thu phí cho Công ty TNHH Đầu tư - Thương mại - Du lịch Hiệp Phúc, số thực thu phí của Công ty Hiệp Phúc đến 31/10/2014 là 434,3 tỷ đồng. Tuy nhiên, Công ty Hiệp Phúc không thực hiện mở tài khoản thu phí tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) để nộp số tiền thu phí theo quy định tại Thông tư số 90/2004/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Tại dự án này, công tác duy tu, sửa chữa đường bộ cũng có sai phạm: (i) Theo phương án tài chính tại Quyết định số 4006/QĐ-UB ngày 05/10/2001 của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, chi phí phục vụ được tính 7,17%/tổng số thu phí đường bộ. Riêng chi phí duy tu 0,55%/năm/giá trị vốn mặt đường bê tông nhựa và chi phí trung tu: 5,1%/5 năm/lần/giá trị vốn mặt đường bê tông nhựa là các hệ số tạm tính, trong quá trình tổ chức thực hiện và kết thúc phương án đầu tư sẽ được chuẩn xác lại theo thực tế, nhưng đến thời điểm kiểm toán (tháng 11/2014) chưa có cơ quan chức năng của tỉnh theo dõi, kiểm tra chuẩn xác các chi phí liên quan trong quá trình khai thác dự án; (ii) Công ty Hiệp Phúc không thực hiện chuyển tiền vào tài khoản tạm giữ của đơn vị tại KBNN để thực hiện thanh toán tiền bảo trì đường bộ theo quy định tại Thông tư số 90/2004/TT-BTC; (iii) Công ty Hiệp Phúc không cung cấp được hồ sơ dự toán và quyết toán chi phí sửa chữa thường xuyên từ năm 2005-2011; hồ sơ sửa chữa thường xuyên từ năm 2012-2014 và hồ sơ sửa chữa trung tu (đơn vị thực hiện trung tu 1 lần vào năm 2012) còn nhiều sai sót, chưa đúng quy định tại Thông tư số 10/2010/TT-BGTVT ngày 10/4/2010 của Bộ Giao thông - Vận tải và các quy định hiện hành về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, do đó kiểm toán không đủ căn cứ để xác nhận số quyết toán của đơn vị.

Ngoài ra, KTNN còn phát hiện biên lai thu phí của dự án được quyết toán hàng năm là phí, lệ phí và không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT. Do đó, theo quy định tại Công văn số 2250/TTg-KTN ngày 28/12/2012 của Thủ tướng Chính phủ, Dự án phải dừng thu phí kể từ ngày 01/01/2013.

Trên cơ sở số phí đã thực thu đến 31/10/2014, chi phí đầu tư, chi phí khoán thu, chi phí lãi vay, KTNN xác định số phí còn phải thu để hoàn vốn là 1,765 tỷ đồng (chưa bao gồm chi phí duy tu, trung tu do không đủ căn cứ xác nhận) và tính theo tốc độ thu phí thực tế, dự kiến đến hết tháng 12/2014 dự án sẽ thu đủ phí để hoàn vốn. Do đó, KTNN đã kịp thời kiến nghị UBND tỉnh Quảng Nam thực hiện các thủ tục để chấm dứt việc thu phí đối với dự án Tuyến tránh Quốc lộ 1A đoạn qua thị xã Tam kỳ và đường ĐT 618 huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam theo quy định của pháp luật; giảm thời gian thu phí hơn 3 năm (theo phương án tài chính, đến tháng 6/2018 dự án mới dừng thu phí).

Thực hiện kiến nghị của KTNN, UBND tỉnh Quảng Nam đã yêu cầu chủ đầu tư dự án dừng thu phí đối với dự án Tuyến tránh Quốc lộ 1A đoạn qua thị xã Tam kỳ và đường ĐT 618 huyện Núi Thành từ 0 giờ ngày 20/7/2015, đồng thời đơn vị phải có trách nhiệm nộp NSNN hơn 13,518 tỷ đồng số phí thu thừa. Như vậy, dự án này đã rút ngắn thời gian thu phí hơn 3 năm đối với các phương tiện.