Công tác khảo sát thu thập thông tin là khâu đầu tiên, rất quan trọng trong quy trình kiểm toán. Ảnh tư liệu
Khẩn trương thực hiện khảo sát kiểm toán
Theo đại diện Vụ Tổng hợp, công tác khảo sát là khâu đầu tiên, rất quan trọng trong quy trình kiểm toán, giúp định hướng các công việc kiểm toán và có tác động không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả của mỗi cuộc kiểm toán. Theo đó, căn cứ vào KHKT hằng năm, danh mục đầu mối kiểm toán do Tổng Kiểm toán Nhà nước ban hành, đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán tiến hành các bước lập, phê duyệt và gửi đề cương khảo sát cho đơn vị được khảo sát trước khi tiến hành khảo sát, thu thập thông tin.
Việc thu thập thông tin được áp dụng chung với mọi loại hình kiểm toán, song có căn cứ vào từng loại hình để có cách thức tiến hành khảo sát, thu thập thông tin cho phù hợp. Dẫn chiếu cụ thể đối với lĩnh vực kiểm toán hoạt động - lĩnh vực kiểm toán đang được KTNN chú trọng đẩy mạnh thực hiện, đại diện Vụ Tổng hợp cho rằng, ngoài việc đánh giá tính tuân thủ, kiểm toán hoạt động sẽ chú trọng đến việc đánh giá tính hiệu lực, hiệu quả trong quản lý - một yêu cầu mới và khó trong thực tiễn kiểm toán hiện nay. Do đó, các đơn vị cần có sự tập trung hơn, tăng cường thời gian khảo sát thu thập thông tin, trước hết để phục vụ việc lập KHKT chi tiết (đặc biệt là việc xây dựng các nội dung, tiêu chí kiểm toán). Việc đảm bảo các yếu tố đầu vào của cuộc kiểm toán góp phần quyết định đến việc lựa chọn phương pháp phù hợp cho cuộc kiểm toán, từ đó đảm bảo cuộc kiểm toán đạt kết quả cao.
Xác định vai trò quan trọng của công tác khảo sát, thu thập thông tin, sau khi KHKT của toàn Ngành được công bố, các đơn vị kiểm toán đã tập trung cho công tác chuẩn bị khảo sát, xây dựng KHKT chi tiết cho các cuộc kiểm toán được giao trong năm. Theo ông Nguyễn Văn Giáp - Kiểm toán trưởng KTNN khu vực XI, năm 2021, đơn vị được giao thực hiện 6 cuộc kiểm toán. Dự kiến, trong tháng 01/2021, đơn vị sẽ hoàn thành việc xây dựng phương án thực hiện KHKT năm 2021, đảm bảo phân công, bố trí nhân lực hợp lý, phù hợp với quy mô, tính chất, mức độ phức tạp của từng cuộc kiểm toán để trình lãnh đạo KTNN xem xét, phê duyệt. Theo ông Giáp, năm qua, đơn vị không có cuộc kiểm toán bổ sung, do đó, ngay sau khi kết thúc kiểm toán theo kế hoạch và hoàn thành lập báo cáo kiểm toán để trình phát hành, đơn vị đã tiến hành họp, rút kinh nghiệm qua thực tế kiểm toán, đồng thời thảo luận về kế hoạch khảo sát cho các cuộc kiểm toán sắp tới. Dự kiến, sang tuần tới, đơn vị sẽ triển khai một số đoàn khảo sát, thu thập thông tin để lập KHKT chi tiết, phục vụ cho hoạt động kiểm toán diễn ra ngay sau Tết Nguyên đán.
Còn theo đại diện KTNN chuyên ngành III, đơn vị sẽ chính thức tiến hành cuộc kiểm toán đầu tiên trong năm vào ngày 01/3, tức là qua nghỉ Tết Nguyên đán ít ngày. Do đó, công tác chuẩn bị cho hoạt động kiểm toán đang được đơn vị triển khai sớm, nhằm đảm bảo kịp tiến độ cũng như chất lượng công tác khảo sát, thu thập thông tin, từ đó đảm bảo chất lượng cuộc kiểm toán.
Tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và trọng yếu
Theo đánh giá của Vụ Tổng hợp, trong những năm qua, công tác khảo sát, thu thập thông tin để phục vụ cho công tác xây dựng KHKT chi tiết do các đoàn kiểm toán thực hiện ngày càng được chú trọng và nâng cao về chất lượng. Từ việc phân tích, đánh giá thông tin thu thập được, các KHKT chi tiết đã chú trọng hơn vào các vấn đề trọng tâm (trọng yếu) của cuộc kiểm toán; xác định các mục tiêu, nội dung, phạm vi kiểm toán phù hợp với thông tin đã thu thập nhằm đạt được mục tiêu kiểm toán chung của Ngành… Tuy nhiên, trong bối cảnh tình hình mới, sự thay đổi của đối tượng kiểm toán, loại hình kiểm toán cũng như cách thức tiếp cận thông tin, dữ liệu kiểm toán... đòi hỏi việc thực hiện khảo sát, thu thập thông tin của đoàn kiểm toán cũng phải có sự điều chỉnh, đổi mới cho phù hợp. Trên cơ sở thông tin thu thập được và kết quả phân tích, đánh giá thông tin, kiểm toán viên thực hiện đánh giá rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát, từ đó xác định trọng yếu kiểm toán.
Theo đại diện KTNN khu vực XI, để chủ động, chuẩn bị tốt cơ sở dữ liệu cho công tác triển khai khảo sát lập KHKT năm 2021 và các năm tiếp theo, Kiểm toán trưởng đã giao nhiệm vụ cho các phòng tiếp tục cập nhật, xây dựng cơ sở dữ liệu tài chính ngân sách của các đơn vị dự toán và tình hình thực hiện nghĩa vụ thuế của các DN đóng trên địa bàn 4 tỉnh do khu vực XI quản lý. Đặc biệt, sau khi KHKT năm được ban hành, lãnh đạo đơn vị đã phân giao nhiệm vụ chủ trì kiểm toán cho các phòng để chủ động tiến hành khảo sát, lập KHKT ngay sau khi phương án tổ chức hoạt động kiểm toán được Tổng Kiểm toán Nhà nước phê duyệt, nhằm tổ chức tốt công tác khảo sát và thu thập thông tin đảm bảo đầy đủ, chính xác, kịp thời; xác định và đánh giá các vấn đề trọng yếu cần tập trung kiểm toán, các vấn đề nhạy cảm, nhiều rủi ro; đi sâu phân tích các chỉ tiêu tổng hợp để định hướng cho quá trình kiểm toán.
Còn theo đại diện KTNN khu vực III, đơn vị đang tập trung vào công tác khảo sát, thu thập thông tin, hướng đến việc nâng cao chất lượng kiểm toán ngay từ khâu lập KHKT. Theo đánh giá của đơn vị, về cơ bản, công tác khảo sát thu thập thông tin, lập KHKT của các đoàn kiểm toán đã có những chuyển biến tích cực, thực hiện tốt phương pháp đánh giá rủi ro, xác định trọng yếu. Trên cơ sở thông tin, tình hình hoạt động, công tác quản lý tài chính ngân sách của địa phương, các đoàn khảo sát đã đánh giá rủi ro, xác định được đầy đủ trọng tâm kiểm toán, nội dung kiểm toán của cuộc kiểm toán cũng như với từng đơn vị được kiểm toán làm cơ sở cho việc xây dựng KHKT chi tiết.
Tại cuộc họp giao ban trực tuyến toàn Ngành tháng 12/2020, đề cập đến việc chuẩn bị thực hiện nhiệm vụ triển khai kiểm toán năm 2021, Tổng Kiểm toán Nhà nước yêu cầu các đơn vị kiểm toán cần tập trung vào công tác khảo sát, thu thập và trao đổi thông tin chính xác, tạo điều kiện cho các khâu sau trong quá trình kiểm toán được thuận lợi, đạt hiệu quả cao. Các đơn vị cần đổi mới phương pháp lập KHKT và thực hiện kiểm toán theo thông lệ quốc tế, phát triển phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và trọng yếu, nhằm xác định mục tiêu, nội dung, phạm vi kiểm toán phù hợp, giảm thời gian và nhân lực kiểm toán tại đơn vị; đưa vào ứng dụng các phần mềm hỗ trợ hoạt động kiểm toán và các phần mềm phục vụ quản lý, kiểm soát hoạt động kiểm toán. Các đơn vị kiểm toán, các đơn vị chức năng như Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán, Thanh tra KTNN có trách nhiệm giám sát, đảm bảo việc thực hiện các khâu trong quy trình kiểm toán của các đoàn kiểm toán được thực hiện theo đúng hướng dẫn, đảm bảo yêu cầu về tiến độ, chất lượng đề ra.
NGUYỄN LỘC
