Kiểm toán Quỹ Bảo vệ môi trường: Kết quả đạt được và vấn đề đặt ra

(BKTO) - Quỹ Bảo vệ môi trường (BVMT) có nhiệm vụ tiếp nhận, quản lý và sử dụng các nguồn vốn nhằm hỗ trợ tài chính cho hoạt động BVMT, ứng phó với biến đổi khí hậu; cho vay vốn ưu đãi đối với các dự án BVMT; hỗ trợ lãi suất cho dự án BVMT vay vốn từ tổ chức tín dụng... Tuy nhiên, kết quả kiểm toán của KTNN cho thấy, việc thực thi các nhiệm vụ này vẫn còn những hạn chế.




Qua kiểm toán, KTNN chỉ rõ nhiều bất cập, thiếu sót trong hoạt động của Quỹ BVMT. Ảnh: NhưÝ

Quỹ BVMT được thành lập theo Quyết định số 78/2014/QĐ-TTg ngày 26/12/2014 của Thủ tướng Chính phủ. Quỹ hoạt động theo phương châm 3 tốt: huy động tốt mọi nguồn tài chính cho BVMT; sử dụng tốt nguồn vốn do Quỹ quản lý và phát triển tốt để xây dựng Quỹ thành một tổ chức tài chính nhà nước vững mạnh. Theo quy định, báo cáo tài chính năm của Quỹ phải được kiểm toán bởi KTNN.

Năm 2018, KTNN đã kiểm toán Quỹ BVMT để đánh giá: việc xây dựng, ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động, các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của Quỹ; việc tiếp nhận, quản lý và sử dụng các nguồn vốn, đặc biệt là nguồn NSNN cấp; tình hình tài chính và chấp hành thu nộp NSNN; công tác quản lý doanh thu, chi phí, vốn và tài sản nhà nước; việc thực hiện nghĩa vụ thuế với Nhà nước.

Qua kiểm toán, KTNN chỉ rõ nhiều bất cập, thiếu sót trong hoạt động của Quỹ. Cụ thể, việc ban hành quy định về lĩnh vực ưu tiên, tiêu chí lựa chọn cho vay ưu đãi đầu tư BVMT giai đoạn 2016-2018 chưa phù hợp với Nghị định số 19/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Quỹ chưa quy định về nguyên tắc xác định mức tài trợ và mức hỗ trợ đối với công tác khắc phục ô nhiễm môi trường do thiên tai; chưa cụ thể hóa về thời hạn quyết toán kinh phí tài trợ cũng như trách nhiệm, trình tự xử lý trong trường hợp sử dụng kinh phí không đúng quy định...

Công tác tiếp nhận, quản lý và sử dụng vốn, tài sản nhà nước còn nhiều bất cập, chưa có kế hoạch sử dụng đối với lãi phát sinh. Lập kế hoạch chậm so với quy định. Việc giao kế hoạch tăng vốn điều lệ không căn cứ vào kế hoạch vốn do Quỹ BVMT trình Bộ Tài Nguyên và Môi trường. Một số nhiệm vụ giao không đúng quy định.

Bên cạnh đó, phê duyệt quyết toán nhiệm vụ không căn cứ vào xác nhận quyết toán của Quỹ BVMT và đơn vị phối hợp. Việc ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết danh mục sản phẩm làm cơ sở cho Quỹ BVMT thẩm định, phê duyệt cho vay ưu đãi lãi suất từ nguồn NSNN còn chậm. Thẩm định, phê duyệt cho vay ưu đãi vượt quy định. Cho vay khi chưa đầy đủ hồ sơ, tài liệu; không thực hiện công tác thu thập, thẩm định hồ sơ quyết toán đối với hoạt động tài trợ; điều này dẫn đến tình trạng tỷ lệ nợ xấu vượt 2,96% so với kế hoạch tài chính được duyệt.

Trong năm, Quỹ đã cơ cấu lại khoản nợ, gửi văn bản đôn đốc, làm việc trực tiếp với khách hàng và ngân hàng bảo lãnh để tăng cường các biện pháp thu hồi nợ gốc và lãi. Tuy nhiên, khi thực hiện đối chiếu nợ gốc, Quỹ chưa phân loại dư nợ gốc trong hạn và dư nợ gốc quá hạn, chưa đối chiếu đối với tiền lãi chậm thanh toán.

Quỹ chưa thực hiện đối chiếu với bên vay và Bộ Tài chính theo quy định đối với khoản vay ủy thác bằng vốn Ngân hàng Thế giới. Hồ sơ hỗ trợ khắc phục ô nhiễm môi trường do thiên tai của các địa phương không có văn bản riêng về phương án khắc phục và kế hoạch sử dụng nguồn tài trợ mà lồng ghép trong văn bản báo cáo tình hình thiệt hại. Một số địa phương không có quyết định phê duyệt dự toán của cấp có thẩm quyền.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoạt động nghiệp vụ còn nhiều bất cập như: hạch toán một số khoản chi phúc lợi vào chi phí hoạt động, trích dự phòng rủi ro tín dụng (dự phòng chung) vượt so với quy định; hạch toán vào chi phí tiền mua ô tô không đúng quy định; ghi nhận doanh thu chưa đầy đủ dẫn đến xác định thiếu số thuế phải nộp...

Về xây dựng và thực hiện quỹ tiền lương, đến thời điểm kiểm toán, đã quá 36 tháng nhưng Quỹ BVMT chưa được cơ quan có thẩm quyền ban hành xây dựng tiêu chuẩn xếp hạng theo quy định tại Thông tư liên tịch số 23/2005/TTLT-BLĐTBXH-BTC; chưa xây dựng vị trí việc làm hoặc chức danh công việc, định mức lao động. Phê duyệt Kế hoạch hoạt động của Quỹ BVMT chưa đảm bảo đầy đủ căn cứ, cơ sở, chỉ tiêu theo quy định...

Từ kết quả kiểm toán, KTNN kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo Quỹ BVMT đàm phán với bên vay thu hồi về Quỹ BVMT 27,16 tỷ đồng. Đồng thời, KTNN kiến nghị Quỹ báo cáo với cơ quan có thẩm quyền về tình hình sử dụng phí BVMT đối với nước thải thu từ 2006-2010 còn lại để quản lý theo quy định và chấn chỉnh, rút kinh nghiệm trong việc giao kế hoạch nhiệm vụ cho Quỹ BVMT, phê duyệt quyết toán nhiệm vụ, ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết danh mục sản phẩm, thẩm định, phê duyệt cho vay ưu đãi...

Để đạt được kết quả kiểm toán trên, KTNN chuyên ngành II rút ra một số bài học sau: Bám sát nội dung, mục tiêu kiểm toán hằng năm và trách nhiệm của KTNN đối với Quỹ BVMT Việt Nam. Xây dựng hướng dẫn kiểm toán Quỹ đảm bảo chất lượng, có tính chất cẩm nang để kiểm toán viên chủ động áp dụng trong kiểm toán đối với các tình huống cụ thể trong thực tế. Làm tốt khâu khảo sát, thu thập thông tin lập kế hoạch kiểm toán tổng hợp và kế hoạch kiểm toán chi tiết; bố trí lực lượng kiểm toán viên phù hợp và tổ chức đào tạo tập huấn (kể cả mời chuyên gia) cho các thành viên đoàn kiểm toán trước khi thực hiện. Bố trí thành viên đoàn kiểm toán phù hợp; theo đó, ngoài nghiệp vụ chuyên môn, thành viên đoàn kiểm toán cần phải am hiểu về lĩnh vực kiểm toán môi trường, đặc biệt là đối với quỹ tài chính ngoài NSNN. Tăng cường kiểm toán hoạt động đối với Quỹ BVMT theo thẩm quyền của KTNN.
ThS. NGUYỄN MINH GIANG
Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II
Cùng chuyên mục
Kiểm toán Quỹ Bảo vệ môi trường: Kết quả đạt được và vấn đề đặt ra