Vai trò của các cơ quan kiểm toán tối cao ngày càng mở rộng

Ảnh hưởng của các SAI đến nền tài chính công

Các Tổng Kiểm toán đều đồng tình với quan điểm rằng, hoạt động của các SAI có thể tạo ra ảnh hưởng đáng kể đối với nền tài chính công của mỗi quốc gia. Một SAI có năng lực, hoạt động hiệu quả và bền vững sẽ thể hiện quốc gia đó có một hệ thống quản trị mạnh mẽ và đang quản lý hiệu quả các nguồn lực của Chính phủ.

Ông Mohammad Naiem Haqmal - người giữ chức vụ Tổng Kiểm toán của Afghanistan từ tháng 01/2019 - nhấn mạnh tôn chỉ, mục đích hoạt động chính của các SAI: “SAI là một trụ cột quan trọng của các hệ thống chính trị và cơ chế quản trị mỗi quốc gia. Các SAI được thành lập như một tác nhân quan trọng trong chuỗi trách nhiệm giải trình của mỗi Chính phủ, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, giúp tài chính nhà nước minh bạch, hạn chế tham nhũng”.

Bà Pamela Monroe Ellis từng nắm giữ chức vụ Tổng Kiểm toán của Jamaica từ năm 2008 tán thành với những ý kiến của ông Naiem Haqmal. Bà cho rằng: “SAI là một “mắt xích” quan trọng trong hệ thống quản trị và quản lý tài chính công, đảm nhiệm chức năng giám sát độc lập và khách quan của Chính phủ, giám sát các hoạt động, chi tiêu và giao dịch tại các cơ quan công có tuân thủ luật pháp không. SAI cần hoạt động để đảm bảo rằng, tiền thuế của dân phải được sử dụng một cách đúng đắn và mang lại giá trị cho cộng đồng. Ngoài việc chỉ đạo các hoạt động hằng ngày của SAI, Tổng Kiểm toán còn tham gia vào việc xây dựng các kế hoạch hành động chiến lược và chính sách chung cho tổ chức”.

Trong một tuyên bố được đưa ra vào năm 2017, Tổng Kiểm toán Pakistan Javaid Jehangir từng nhận định rằng, Tổng Kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý tài chính nói chung của mỗi quốc gia. Tổng Kiểm toán có trách nhiệm phản hồi thông tin cho cơ quan lập pháp, qua đó, thông báo cho công chúng về hiệu quả của việc chi tiêu tiền thuế của nhân dân có tuân thủ đúng pháp luật không.

Dựa trên kết quả các cuộc kiểm tra của Văn phòng Tổng Kiểm toán, ông Naiem Haqmal cho rằng, Tổng Kiểm toán có thể đưa ra các khuyến nghị chính xác và tư vấn chính sách cho các cơ quan khu vực công và cho Chính phủ. Ví dụ, Văn phòng Kiểm toán tối cao Afghanistan đang trong quá trình thực hiện kiểm toán công tác chuẩn bị của Chính phủ để thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững. Dựa trên những phát hiện kiểm toán, Tổng Kiểm toán có thể tư vấn cho Chính phủ về các lĩnh vực cần tập trung hơn hoặc những chính sách nào cần thay đổi. Tổng Kiểm toán có thể tham gia xây dựng các chính sách quản lý tài chính công, các kế hoạch cải cách nhằm nâng cao năng lực, trách nhiệm, tăng cường công tác quản trị, quản lý của Chính phủ.

SAI ngày càng khẳng định vai trò, vị thế

Từ trước tới nay, vai trò, nhiệm vụ cốt lõi của các SAI là giám sát chi tiêu công. SAI thực hiện các cuộc kiểm toán tài chính để đánh giá sự tin cậy và tính chính xác trong hoạt động của các tổ chức công. Đồng thời, các cuộc kiểm toán tuân thủ giúp đánh giá các cơ quan, tổ chức, DNNN có tuân thủ các quy định của pháp luật không.

Bên cạnh đó, Tổng Kiểm toán Afghanistan cho rằng, các SAI ngày càng có cái nhìn rộng hơn, toàn diện hơn khi đánh giá mức độ tin cậy, hiệu quả, tính kinh tế của các chính sách và chương trình của Chính phủ, ngày càng khai thác được nhiều tiềm năng của tổ chức để vượt ra ngoài vai trò giám sát truyền thống và đóng góp nhiều hơn cho công tác hoạch định chính sách cho quốc gia.

Ông Naiem Haqmal chia sẻ thêm, các cuộc kiểm toán hiệu suất tại nhiều nước ngày càng tập trung vào các vấn đề toàn xã hội quan tâm hoặc phản ánh, khiếu nại thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng. Kiểm toán hiệu suất thực sự là một công cụ quan trọng giúp cải thiện công tác quản trị và trách nhiệm quản lý các nguồn lực công.

Thời gian vừa qua, đại dịch Covid-19 đã bùng nổ và tiếp tục diễn biến phức tạp, gây ra hàng loạt thách thức, khó khăn chưa từng có tại nhiều quốc gia trên thế giới. Trong hoàn cảnh này, các Tổng Kiểm toán phải chịu nhiều áp lực hơn bao giờ hết bởi các chính phủ đều phải tăng nhiều khoản chi để có thể hỗ trợ các địa phương, dân chúng, DN và người lao động trong một khoảng thời gian dài. Qua đây, giá trị của nền kiểm toán khu vực công ngày càng được nâng cao và đóng vai trò quan trọng.