Nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán Báo cáo quyết toán dự án hoàn thành

Đáp ứng yêu cầu từ thực tiễn

Báo cáo tổng kết 25 năm kiểm toán độc lập cho biết, các DN kiểm toán cung cấp dịch vụ kiểm toán và nhiều dịch vụ khác, trong đó có dịch vụ kiểm toán báo cáo quyết toán dự án hoàn thành (BCQTDAHT), hay còn được gọi tắt là dịch vụ kiểm toán xây dựng. Đây là dịch vụ quan trọng của các DN kiểm toán, có doanh thu xếp vị trí thứ 3 sau doanh thu của dịch vụ kiểm toán Báo cáo tài chính và dịch vụ tư vấn thuế, kế toán.

Tuy nhiên, dịch vụ này là dịch vụ đặc thù của Việt Nam, không có chuẩn mực và các tài liệu hướng dẫn thực hiện của quốc tế. Trong các năm qua, để thực hiện hoạt động kiểm toán BCQTDAHT theo Hệ thống chuẩn mực kiểm toán do Bộ Tài chính ban hành, mỗi DN kiểm toán đều tự xây dựng cho mình một bộ hồ sơ kiểm toán. Vì vậy, chất lượng và quy mô hồ sơ kiểm toán của các DN kiểm toán còn khác nhau.

Xuất phát từ thực trạng đó, năm 2016, VACPA đã triển khai xây dựng và ban hành Hồ sơ kiểm toán mẫu áp dụng cho kiểm toán BCQTDAHT, đảm bảo Chương trình kiểm toán mẫu đáp ứng được các yêu cầu của Chuẩn mực kiểm toán, các quy định pháp lý có liên quan, đồng thời phù hợp thực tế hoạt động kiểm toán BCQTDAHT tại Việt Nam.

Hồ sơ kiểm toán mẫu BCQTDAHT được xây dựng để hướng dẫn thực hiện Chuẩn mực kiểm toán số 1000 (Kiểm toán BCQTDAHT) và các chuẩn mực kiểm toán có liên quan nhưng không nhằm thay thế các chuẩn mực này. Việc xây dựng và ban hành Hồ sơ kiểm toán mẫu này còn góp phần đảm bảo, nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán BCQTDAHT và tăng cường sự tuân thủ các yêu cầu của Chuẩn mực kiểm toán, đồng thời làm cơ sở cho việc đào tạo, cập nhật kiến thức và kiểm tra, giám sát chất lượng dịch vụ của cơ quan quản lý nhà nước và VACPA.

Hướng dẫn thực hiện Hồ sơ kiểm toán mẫu

Để thực hiện các mục tiêu trên, trong tháng 9/2017, VACPA đã phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức hội thảo tại TP. Hà Nội và TP.HCM để trao tặng và giới thiệu về tài liệu này cho các Bộ ngành, các tập đoàn, tổng công ty nhà nước; sở tài chính các tỉnh, thành phố; giảng viên các trường đại học có chuyên ngành đào tạo về kiểm toán, xây dựng; và DN kiểm toán. VACPA kỳ vọng, hoạt động này sẽ góp phần nâng cao nhận thức của các bên liên quan về kiểm toán BCQTDAHT, giúp cho quá trình phối hợp thực hiện và sử dụng kết quả kiểm toán hiệu quả hơn.

Hồ sơ kiểm toán mẫu BCQTDAHT gồm: Tài liệu hướng dẫn thực hiện và Hồ sơ kiểm toán mẫu BCQTDAHT. Cụ thể, Tài liệu hướng dẫn thực hiện gồm 4 phần để hướng dẫn các nội dung chung, quan trọng liên quan đến kiểm toán BCQTDAHT; hướng dẫn chi tiết về hồ sơ kiểm toán, giấy tờ làm việc và các biểu mẫu quan trọng khác. Đặc biệt, Tài liệu hướng dẫn thực hiện cung cấp hướng dẫn về một số nội dung khó đối với lĩnh vực kiểm toán BCQTDAHT như: xác định mức trọng yếu, lấy mẫu kiểm toán dựa trên mức trọng yếu thực hiện, tìm hiểu và đánh giá kiểm soát nội bộ cấp độ Ban quản lý dự án.

Hồ sơ kiểm toán mẫu BCQTDAHT phản ánh chu trình kiểm toán gồm 3 giai đoạn (lập kế hoạch; thực hiện kiểm toán và tổng hợp, kết luận, lập báo cáo) và được xây dựng theo phương pháp kiểm toán dựa trên rủi ro. Việc xác định, đánh giá và thiết kế các thủ tục để xử lý rủi ro được thực hiện trong suốt quá trình kiểm toán. Đây là phương pháp kiểm toán được thiết kế phù hợp với quy định của Hệ thống 37 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và Chuẩn mực kiểm toán số 1000. Theo đó, khi thực hiện Hồ sơ kiểm toán mẫu, Kiểm toán viên có 2 lựa chọn: thực hiện thử nghiệm cơ bản (kiểm tra cơ bản) 100%; hoặc kết hợp kiểm tra cơ bản với kiểm tra hệ thống (thử nghiệm kiểm soát) theo mức độ khác nhau.

Tuy nhiên, dù lựa chọn phương pháp nào, Kiểm toán viên vẫn phải thực hiện các thủ tục đánh giá rủi ro.

Hồ sơ kiểm toán mẫu BCQTDAHT gồm 10 phần. Trong đó, Phần 1 (mã số 1000) là phần lập kế hoạch, gồm nhiều biểu mẫu quan trọng và mới so với quy trình kiểm toán hiện nay của nhiều DN kiểm toán. Việc thực hiện các biểu mẫu trong phần lập kế hoạch có thể từ lúc chưa bắt đầu cuộc kiểm toán và hoàn thành tại thời điểm kết thúc cuộc kiểm toán.

Phần 2 (mã số 2000) là phần tổng hợp, kết luận và lập Báo cáo kiểm toán; được đưa lên trước các phần công việc trong giai đoạn thực hiện kiểm toán nhằm hỗ trợ quá trình soát, xét của các cấp quản lý cao hơn trong nhóm kiểm toán hoặc của các bên khác có liên quan. Trong phần này, Hồ sơ kiểm toán mẫu cung cấp các mẫu Báo cáo kiểm toán tương ứng với các dạng ý kiến kiểm toán và mẫu Thư quản lý.

Từ Phần 3 (mã số 3000) đến Phần 9 (mã số 9000) là các nội dung thực hiện kiểm toán để phục vụ việc thẩm tra phê duyệt quyết toán BCQTDAHT theo quy định của pháp luật hiện hành về quản lý đầu tư. Tùy vào hợp đồng dịch vụ kiểm toán cụ thể, Kiểm toán viên có thể chỉ phải thực hiện một số nội dung trong các phần này.

Phần cuối là các vấn đề khác như các nội dung về các sự kiện phát sinh sau ngày phát hành Báo cáo kiểm toán. Để thực hiện phù hợp các biểu mẫu, người thực hiện phải hiểu rõ mục đích của giấy tờ làm việc đó, kết quả cần đạt được sau khi hoàn thành biểu mẫu, cơ sở để thực hiện theo quy định của Chuẩn mực kiểm toán, pháp luật và các quy định có liên quan, thời điểm và cách thực hiện, người có vai trò soát xét thích hợp.