Cần xem xét thận trọng việc bổ sung SGK vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá bằng hình thức giá tối đa. Ảnh minh họa
Kiểm soát tình trạng tăng giá sách giáo khoa bất hợp lý
Báo cáo tại Phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cho biết, thực tế tiếp nhận kê khai SGK theo quy định của Luật Giá thời gian qua cho thấy, mục tiêu điều tiết về giá SGK không thực sự có hiệu quả. Việc triển khai đổi mới SGK phổ thông theo quy định của Nghị quyết số 88/2014/QH13 cho phép nhiều nhà xuất bản tham gia in ấn, phát hành, không còn dư luận về độc quyền xuất bản SGK như trước đây. Tuy nhiên, về lâu dài sẽ có sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa các nhà xuất bản. Đặc biệt, qua so sánh ba phương án đã kê khai của SGK lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới với Bộ Tài chính năm học 2020-2021 với các cuốn SGK kê khai giá của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam năm 2019 thì cùng một quyển SGK có thể dẫn đến mặt bằng giá cao hơn khoảng hơn 2 lần.
Theo Thứ trưởng Vũ Thị Mai, việc đưa SGK vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá tối đa sẽ kiểm soát được tình trạng các DN tăng giá bất hợp lý hoặc tăng giá đột biến làm ảnh hưởng đến an sinh - xã hội, đặc biệt đối với các đối tượng yếu thế trong xã hội; tạo sự công khai, minh bạch về giá SGK. Đồng thời, đây cũng sẽ là công cụ để thực hiện điều tiết giá đối với mặt hàng SGK, đảm bảo nguyên tắc cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Các nhà xuất bản quy định mức giá bán cụ thể nhưng không cao hơn giá tối đa (giá trần) do Nhà nước quy định; từ đó khắc phục được những điểm yếu của việc kê khai giá SGK hiện nay.
Đối với các nhà xuất bản, việc Nhà nước điều tiết giá SGK sẽ thúc đẩy DN hoạt động hiệu quả, tiết kiệm chi phí để giảm giá thành, nâng cao khả năng cạnh tranh, ngăn chặn cạnh tranh không lành mạnh bằng cách tăng chi phí bán hàng, tăng giá bán làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người sử dụng; góp phần đảm bảo sự công bằng giữa các nhà xuất bản. Trong khi đó, người tiêu dùng sẽ được tiếp cận sách với giá hợp lý; phụ huynh và học sinh yên tâm, tin tưởng trong việc lựa chọn SGK.
Cần đánh giá kỹ tác động
Quan điểm của Chính phủ chưa nhận được sự đồng tình của các thành viên UBTVQH. Từ góc độ cơ quan thẩm tra, một số ý kiến trong Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, việc Chính phủ trình UBTVQH bổ sung SGK vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá bằng hình thức giá tối đa là chưa phù hợp với mục tiêu, quan điểm của Nghị quyết số 88 là xã hội hóa việc biên soạn SGK và trái với nguyên tắc thị trường, chưa phù hợp với quy định của Luật Giá.
Đồng tình quan điểm này, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phân tích, Luật Giá quy định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá phải đảm bảo các nguyên tắc: Thứ nhất, là hàng hóa, dịch vụ thuộc lĩnh vực độc quyền của Nhà nước sản xuất, kinh doanh thì trong trường hợp này SGK không phải hàng độc quyền. Thứ hai, phải là tài nguyên quan trọng. Thứ ba, phải là hàng dự trữ quốc gia hay sản phẩm dịch vụ công ích và dịch vụ công mà sử dụng NSNN. Trong khi đó, SGK không phải là dịch vụ công ích, cũng không phải dịch vụ công sử dụng NSNN mà đó là sản phẩm. Mặt khác, nếu trong trường hợp Nhà nước định giá mà giá của các nhà xuất bản cao hơn thì Nhà nước có trợ giá không, có dùng ngân sách không cũng là vấn đề đặt ra. Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Chính phủ cần đánh giá rõ tác động của vấn đề này.
Khẳng định việc Nhà nước định giá tối đa với SGK là cần thiết để không ảnh hưởng đến thu nhập, đời sống của nhân dân, song Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng đề nghị Chính phủ cần đánh giá rõ, SGK theo chương trình giáo dục phổ thông mới tăng thêm bao nhiêu tiền, ảnh hưởng đến đời sống người dân như thế nào.
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu nêu quan điểm, chúng ta đã đi được một quá trình rất dài trong việc thay đổi các chính sách về giá, bây giờ quay lại với những quy định chưa phù hợp với kinh tế thị trường thì phải tính toán thật kỹ chứ không đơn giản là muốn đưa vào kiểm soát là kiểm soát.
Trên cơ sở xem xét, thảo luận kỹ lưỡng, UBTVQH thống nhất quan điểm, UBTVQH không thể quyết định giá của mặt hàng không nằm trong nhóm những mặt hàng đã được Luật Giá quy định. Do đó, đề nghị Chính phủ đánh giá, rà soát lại, có cái nhìn căn cơ, tổng thể, hoàn chỉnh lại hồ sơ về nội dung này. Nếu thấy vấn đề này là cần thiết, cấp bách thì phải đánh giá và báo cáo với Quốc hội ban hành nghị quyết hoặc phải sửa lại Luật Giá. “Tác động của vấn đề này rất lớn, không thể quyết định một cách vội vã” - Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển một lần nữa nhấn mạnh.
Đ.KHOA
